Sturm Und Drang; Alman edebiyatı üstünde 1770-1785 yılları arasında büyük etki gösteren ve Avrupa romantizminin gelişmesine katkıda bulunan edebiyat ve siyaset akımıdır.
Kökü bakımından Germen olan bu akımın adı, Maximüian von Klinger’in (1752-1831) 1776’da oynanan ve Sturm und Drang (Fırtına ve Atılım [1770-1785]) adını taşıyan abartmalı bir melodramından gelir. Almanya’da Aufklärung”dan (Aydınlanma çağı) sonra ortaya çıkan ve akılcılığa bir tepki olan bu akım, akla karşı, duygunun ve tutkunun; saymacalara ve kalıplara karşı, özgünlüğün, sezginin ve özelliğin haklarını savunuyordu. Ayrıca, doğanm yalınlığına dönülmesinden yanaydı. Akımın ortaya koyduğu yapıtlarda Sterne’in, Young’ın, Ossian’ın, Kutsal Kitap’ın ve halk şiirinin etkileri açıkça görülür. Ama akımı asıl etkileyenler jean-jacques Rousseau ve Shakespeare olmuştur. Bu iki etki, Goethe‘nin (Genç Werther’in Acıları [Die Leidendes jungen Werthers, 1774], Götz von Berlichingen [1773], Clavigo [1774], Stella [1776]) ve Schiller’in ilk yapıtlarında (Haydutlar pie Räuber, 1782], Die Verschwörung des Fiesco zu Genua [Fiesko’nun Genua’ya Yemini, 1783], Hile ve Aşk [Kabale und Liebe, 1784]) görülür. Akımın ilk temsilcileri olan Lenz, H.L. Wagner, ressam Müller ve Gerstenberg, doğal eşitliği ve insan kişiliğine saygıyı savunarak, yaygın töreleri şiddetle yerdiler. Bunların hepsi de insan hakları idealini benimsemişti ve tek bir dava için, yani insanın özgürlüğü için çalışıyorlardı. Akım, tarih alanında, her halkın kendine özgü niteliklerini, Ortaçağ’ın güzelliklerini, folklorun önemini ortaya çıkardı. Akımın öncülerinden biri olan Herder (1744-1803), bütün ulusların halk şarkılarının derlemesi olan Stimmen der Völker in Liedern ‘i (Şarkılarda Ulusların Düşünceleri, 1778) yayımladı. Dillerin, edebiyatların ve dinlerin karşılaştırmalı incelemesi, Goethe‘ye (Kızılağaçlar Kralı Efsanesi) ve Schiller’e esin kaynağı oldu.
Öte yandan, Herder’in kuramsal idealizmi, yeni Alman edebiyat akımı ve bir tarihsel anlayışın ortaya çıkması, Goethe tarafından başlıca yapıtlarında ve özellikle birinci Faust‘ta (1808), Genç Werther’in Acıları ‘nda (1774) ve Egmont’ta (1787) büyük bir ustalıkla dile getirildi. Siyasal davranış da değişmişti. Sturm und Drang özellikle çok verimli olduğu tiyatroda, küçük Alman prenslerinin sıradan hükümetlerini alaya aldı.
Akım, ancak okumuşlar arasında yayıldı ve onların aracılığıyla Fransız Devrimi’ni övmekle geri kalmadı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder